بیت ریت | BitRate چیست و چگونه می‌توان آن را اندازه گیری کرد؟

بیت ریت به لاتین bitrate نوشته می شود که معنی لغوی آن نرخ بیت است.

بیت ریت از اصطلاحات دنیای دیجیتال است؛ بنابراین این اصطلاح در مورد صدا و تصویر دیجیتال نیز مورد استفاده قرار می گیرد که در ادامه با آن و چگونگی کار آن آشنا می شویم.

در دنیای دیجیتال، تمامی اطلاعات شامل صدا، تصویر، عکس، متن و… به صورت ۰ و ۱ ها (رقم ها) هستند که هرکدام از این ۰ و ۱ ها یک بیت (bit) اطلاعات می باشند؛ بنابراین برای شمارش اطلاعات دیجیتال از واحدهای بیت (bit) و بایت (byte) استفاده می شود که هر بایت معادل ۸ بیت است. اطلاعات دیجیتال می توانند روی حافظه ذخیره شوند و یا از طریق سیم یا بدون سیم از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال یابند.

بیت ریت یا نرخ بیت تعداد بیت هایی است که در واحد زمان (مثلاً ۱ ثانیه) روی حافظه ذخیره می شوند یا از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال می یابند. به عنوان مثال وقتی می گوییم بیت ریت ما ۱۰۰b/s است (۱۰۰ بیت بر ثانیه) یعنی این که مقدار اطلاعات دیجیتالی که در هر ثانیه ذخیره می شود یا انتقال می یابد برابر با ۱۰۰ بیت است.

صدا و تصویر دیجیتال هم از بیت ها تشکیل شده اند. با توجه به این که صدا و تصویر خام (غیرفشرده) شامل حجم زیادی از بیت ها می باشند و ذخیره سازی یا انتقال این حجم از اطلاعات دیجیتال دشوار است، با استفاده از روش هایی حجم اطلاعات را کاهش می دهند یا اصطلاحاً صدا و تصویر دیجیتال را فشرده سازی می نمایند؛ بنابراین هرچقدر میزان فشرده سازی بیش تر باشد، حجم اطلاعاتی که کاهش می یابد نیز بیش تر است و لذا کیفیت صدا و تصویر کم تر می شود.

برای ایجاد یک تصویر خوب به تعداد پیکسل های زیادی نیازمندیم که لازم است مدام بروز شوند (توضیح این که تصویر از یک سری نقاط نورانی به نام پیکسل تشکیل شده است). اگر این عملیات بروز کردن پیکسل های تصویر با تاخیر انجام شود ما شاهد تصویری نامناسب و یا شطرنجی خواهیم بود. با توجه به این که اطلاعات تصویر دیجیتال پس از پردازش به شکل تصویر روی صفحه نمایش ظاهر می شود، هرچقدر بیت ریت تصویر بیشتر باشد، پیکسل ها سریع تر بروز می شوند و در نتیجه شاهد تصویری ایده آل و شفاف خواهیم بود؛ اما اگر عکس آن رخ دهد، پیکسل ها تنبل خواهند بود و برای اینکه جای خود را به پیکسل بعدی بدهند، زمان بیشتری لازم دارند و در نتیجه باعث شطرنجی یا تار شدن تصویر می شوند!

از آن جا که تصاویر تلویزیونی دارای تحرک هستند، لذا بیت ریت این تصاویر مقداری متغیر است که متناسب با تصاویر کم و زیاد می شود.

– چگونه بیت ریت یا نرخ بیت فایل های ویدیویی یا شبکه های تلویزیونی را به دست بیاوریم؟

• ۱) از طریق گیرنده دیجیتال

برای به دست آوردن نرخ بیت بصورت لحظه‌ای با گیرنده دیجیتال تان، شما تقریباً هیچ راهی ندارید؛ اما برای گرفتن نرخ بیت بصورت میانگین در ادامه همراه ما باشید.

برای گرفتن میزان “بیت ریت متوسط” یا “میانگین بیت ریت” توسط خود گیرنده دیجیتال شما تنها به یک فلش FAT32 نیازمند هستید.

(نترسید FAT32 آن غول بزرگ با شاخ و دمی که فکرش را می کنید نیست! توی اکثر منازل یافت می شود)

برای شروع کافیست که فلش را به گیرنده وصل کرده و از شبکه موردنظر ۶۰ ثانیه ضبط کنید.

(اگر می خواهید میانگین دقیق تری داشته باشید زمان بیشتری ضبط کنید که در ادامه فرمول محاسبه آن را برای شما توضیح خواهم داد).

حالا کافیست که به حجم فایل ضبط شده نگاهی بیندازید و آن را در ماشین حسابتان بنویسید.

چون ما می خواهیم میانگین بیت ریت ویدیو در ۶۰ ثانیه را بدانیم عدد اولی را تقسیم بر ۶۰ کنید (این عدد بنابر میزان زمانی که ضبط کرده اید، تغییر می کند). 

حالا چون عددی که پس از عملیات تقسیم بدستمان می آید بر مبنای مگابایت است، می بایست آن را به مگابیت تبدیل کنیم که این عمل با ضرب آن عدد در ۸ بدست می آید.

(توضیح: هر مگابایت (MB) اطلاعات یعنی یک میلیون بایت اطلاعات و هر مگابیت (Mb) اطلاعات یعنی یک میلیون بیت اطلاعات)

بگذارید با یک مثال بهتر متوجه شویم:

به عنوان مثال حجم فایل ضبط شده ۴۰ مگابایت (۴۰MB) شده است:

۴۰÷۶۰= ۰.۶۶

۰.۶۶×۸= ۵.۳۳

و حالا مشخص شد اگر حجم فایل ضبط شده شبکه ای ۴۰ مگابایت باشد، بیت ریت آن حدود ۵.۳۳ مگابیت بر ثانیه خواهد بود.

(بیت ریت شبکه های تلویزیونی را معمولاً با واحد مگابیت بر ثانیه (Mb/s) بیان می کنند).

عدد بدست آمده کاملا تقریبی است و از ساده ترین راه بدست می آید. توجه بفرمایید این فرمول بطور اختصاصی توسط “فناوری و تلویزیون دیجیتال” ابداع شده است. برای محاسبه دقیق تر در ادامه همراه باشید.

• ۲) یافتن از طریق گوشی هوشمند

یک راه دقیق تر برای یافتن میانگین بیت ریت، استفاده از گوشی هوشمندتان است. به این منظور کافیست فایل ضبط شده را به گوشی تان منتقل کنید و سپس با رفتن به بخش جزئیات ویدئو ها، بیت ریت ویدئو را مشاهده کنید (مانند عکس زیر)

راه مشابهی در نرم افزارهای KMPlayer و PotPlayer ویندوز وجود دارد؛ با این تفاوت که در آنها گاهی ماکزیمم یا حداکثر بیت ریت هر ویدیو هم نمایش داده می شود.

البته نرم افزار PotPlayer قابلیت نمایش بیت ریت به صورت لحظه ای را هم دارد.

• ۳) یافتن از طریق گیرنده دیجیتال مخصوص کامپیوتر یا کارت تی وی 

برای یافتن بیت ریت لحظه ای یک شبکه تلویزیونی، نرم افزار DVBViewer به کمک شما می آید.

برای این کار کافیست یک گیرنده دیجیتال مخصوص کامپیوتر را به کامپیوتر رومیزی یا لپ تاپ خود متصل کرده و سپس با استفاده از نرم افزار DVBViewer شبکه مورد نظرتان را دریافت نمایید. این نرم افزار مقدار لحظه ای بیت ریت را به شما نشان خواهد داد.

در پایان توجه شما را به جدول نرخ بیت های متداول بر هر فایلی، جلب می کنیم.